Kościół ewangelicki zawsze stał na stanowisku, że poselstwo Chrystusowe ma moc przeobrażenia życia społecznego. Chrześcijaństwo rozprzestrzeniając się w Europie zmieniało stosunki społeczne. Efektem żywego świadectwa chrześcijan było i ma być usuwanie nędzy, niezgody, walki i wojny. Chrześcijanin powinien dlatego angażować się na rzecz zwalczania dochodów bez pracy, władzy kapitału, niesprawiedliwego podziału zysków oraz systemu przymusu. Niegodne chrześcijaństwa jest, jeżeli jedni posiadają nadmiar bogactw, a inni żyją w nędzy.
Kościół ewangelicki niesie swoje poselstwo na cały świat przenikając wszystkie jego struktury zwracając się zawsze do pojedynczego człowieka jako podmiotu wszystkich przejawów życia społecznego. Przykładem tego są duszpasterstwa środowiskowe, które mają służyć jeszcze lepszemu dotarciu do człowieka potrzebującego wsparcia duchowego.
W naszym kraju działają powołane przez Kościół Ewangelicko-Augsburski duszpasterstwa środowiskowe. Obecnie należą do nich: Ogólnopolskie Duszpasterstwo Młodzieży, Ewangelickie Duszpasterstwo Wojskowe, Duszpasterstwo Policji, Duszpasterstwo Więzienne, Duszpasterstwo Straży Pożarnej, Ewangelickie Duszpasterstwo Niesłyszących, Duszpasterstwa Akademickie działające w Warszawie, Krakowie i Gliwicach oraz Duszpasterstwo Korespondencyjne. W ramach działającego w Dzięgielowie Centrum Misji i Ewangelizacji naszego Kościoła powołano do życia również: Duszpasterstwo wśród Dzieci, Duszpasterstwo Godzin Biblijnych, Duszpasterstwo wśród Kobiet, Duszpasterstwo wśród Małżeństw i Misyjne Duszpasterstwo Młodych.
Powołani zostali także duszpasterze ewangelizacyjno-misyjni we wszystkich Diecezjach Kościoła luterańskiego w Polsce.
Ilość duszpasterstw wciąż rośnie wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na opiekę duszpasterską wśród ludzi związanych z konkretnymi środowiskami czy grupami ludzi zaangażowanych w konkretny cel czy sprawę.
Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce dostrzegł także potrzebę zwrócenia się w stronę środowiska przedsiębiorców w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Do powołanego przez grupę ewangelickich przedsiębiorców stowarzyszenia skierował asystenta kościelnego jako przedstawiciela Kościoła w strukturze stowarzyszenia. W ten sposób Kościół uczynił znaczący krok w celu dotarcia do osób wyznania ewangelickiego prowadzących działalność gospodarczą. Utworzone Stowarzyszenie Przedsiębiorców Ewangelickich jest organizacją stawiająca sobie za cel:
- rozwijanie przedsiębiorczości,
- propagowanie ewangelickiego etosu pracy i podnoszenie etyki zawodowej przedsiębiorców,
- wzajemne wspieranie się w przedsięwzięciach gospodarczych,
- propagowanie zaangażowanych postaw gospodarczych i wiedzy ekonomiczno- prawnej,
- współpraca z innymi organizacjami o podobnym profilu w kraju i zagranicą,
- wspieranie przedsiębiorców ewangelickich po integracji z Unią Europejską.
Stowarzyszenie Przedsiębiorców Ewangelickich – SPE nie ma jednak charakteru duszpasterstwa. Utworzone zostało przez przedsiębiorców czyli pracodawców. Kościół obecny w strukturze stowarzyszenia poprzez delegowanego asystenta kościelnego dociera zatem tylko do jednej ze stron uczestników tzw. świata pracy tj. do pracodawców. Dlatego wydaje się, że zaistniała już pilna potrzeba powołania do życia ewangelickiego duszpasterstwa w świecie pracy docierającego zarówno do pracodawców, nie tylko poprzez strukturę stowarzyszenia, jak i do pracobiorców. Taka potrzeba wynika także z wielu rozmów i obserwacji prowadzonych przez obecnie pełniącego funkcję asystenta kościelnego w SPE. Powstanie zorganizowanego duszpasterstwa ewangelickiego pośród zarówno pracodawców jak i pracobiorców pozwoliłoby na jeszcze lepsze dotarcie do tych środowisk z poselstwem Chrystusowym, których interesy często bywają sprzeczne i mogą stanowić pola różnych konfliktów.
Istnieje ogromne zapotrzebowanie na docieranie z Ewangelią bezpośrednio do miejsc pracy, w których często roi się od ludzkich problemów. Ich rozwiązywaniem mogli by się zająć przygotowani do tego księża. Wtedy mniej byłoby przypadkowości w sprawowanej opiece duszpasterskiej wśród tych dwóch specyficznych środowisk.
Zmiany w polskiej gospodarce po roku 1990 oraz związana z tym ogromna ilość nowych zjawisk społecznych z pewnością staje się nowym wyzwaniem dla Kościoła. Transformacja systemowa przyniosła bowiem za sobą wielu ludzi skrzywdzonych, opuszczonych i zawiedzionych dla których praca stała się przekleństwem, a mogłaby być błogosławieństwem.
Podkreślanie godności człowieka wymaga dzisiaj nowej formy pracy duszpasterskiej Kościoła. Aspekt indywidualnej odpowiedzialności przed Bogiem za wykonywaną pracę zarówno pracodawcy jak i pracobiorcy jest bardzo aktualny. W coraz bardziej dziś rozbudowanych strukturach korporacyjnych istnieje pokusa przerzucania odpowiedzialności. Wciąż utrzymujący się wysoki poziom bezrobocia w Polsce powoduje powstawanie nowych obszarów biedy oraz konserwowanie wszelkich negatywnych zjawisk będących wynikiem długotrwałego pozostawania bez pracy. Niektórzy twierdzą, że pozostawanie bez pracy w trzecim pokoleniu powoduje trwałą niezdolność do zmian. Do tego dochodzą nie milknące problemy wykluczenia społecznego i analfabetyzmu funkcjonalnego.
Pobudzanie do przedsiębiorczości, do myślenia w kategoriach zadbania o swój własny los w chwilach załamania po utracie pracy lub na skutek wypadków losowych może stać się jednym z zajęć duchownego, które to zadanie wykonywałby w ramach specjalnej struktury duszpasterstwa w świecie pracy.
Cele ewangelickiego duszpasterstwa w świecie pracy można spróbować określić następująco:
- wzmocnienie pracy duszpasterskiej księży proboszczów z uwzględnieniem specyfiki zagadnień dotyczących rynku pracy i działalności gospodarczej w danym regionie kraju,
- przygotowywanie do podejmowania działań duszpasterskich w zakładach pracy,
- opracowywanie i dostarczanie materiałów wspierających wizyty duszpasterskie,
- organizacja specjalnych nabożeństw i spotkań poświęconych zagadnieniom biblijnego rozumienia ludzkiej pracy,
- współpraca ekumeniczna wokół wspólnych zagadnień,
- współpraca z partnerami zagranicznymi,
- współpraca z pozostałymi duszpasterstwami środowiskowymi,
- pomoc w dostępie do informacji o możliwościach zatrudnienia,
- koordynacja wymiany doświadczeń pomiędzy poszczególnymi regionami kraju,
- współpraca z organizacjami i instytucjami mogącymi pomóc w zrozumieniu współczesnego rynku pracy.
Powyższe cele stanowią pewien punkt wyjścia do dyskusji nad ich ostatecznym kształtem. Istotne jest tutaj współczesne odniesienie do odpowiedzialności i pozycji społecznej człowieka.
Odpowiedzialność chrześcijanina jest zawsze czynną odpowiedzią na Słowo Boże. Każde podjęte działanie musi być konsekwencją przyjętego Bożego Słowa. Dotyczy to całego życia chrześcijanina, w tym także jego aktywności w sferze ekonomicznej. Oczywistością i rzeczywistością stało się to w krajach, w których Reformacja była nie tylko krótkim epizodem silnie powiązanym z możliwością szybkiego wzbogacenia się, ale tam gdzie była swoistym catharsis i impulsem do zrewidowania poglądów pod wpływem Słowa Bożego.
Pozycja społeczna człowieka jako jednostki w społeczności światowej jest współcześnie wyznaczana przez wolność i prawa, które jednostce przysługują, oraz obowiązki, które na niej ciążą. Współczesny katalog tych praw nazywany jest prawami człowieka. Mają one swój wymiar etyczny, ponieważ dotyczą poszanowania najcenniejszych wartości dla człowieka: godności, życia, wolności i swobodnego rozwoju. Upowszechnianie przekonania o potrzebie ochrony pewnych wartości uniwersalnych dla każdego członka wspólnoty ludzkiej jest największym współczesnym osiągnięciem. Na nim można budować porządek społeczny.
Fundamentem współczesnej koncepcji praw człowieka jest zasada poszanowania godności ludzkiej. Według niej uznaje się, że każdemu człowiekowi należy się ze strony innych odpowiednie poszanowanie. Nikt nie może być zmuszony do czynów, które nie są mu nakazane przez prawo należycie ustanowione. Wobec nikogo nie wolno stosować siły fizycznej ani pozbawiać go wolności.
W myśl praw człowieka uznaje się zapewnienie jednostce pewnych uprawnień socjalnych: opieki socjalnej, zabezpieczenia przed bezrobociem, zabezpieczenia na wypadek choroby i dostępu do oświaty.
Prawa człowieka zyskały swój wymiar instytucjonalny w uchwalonej 10 grudnia 1948 roku przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Zastanawiając się nad potrzebą powołania struktury ewangelickiego duszpasterstwa w świecie pracy warto spojrzeć na kwestię pracy z perspektywy historycznej.
Ludzki wysiłek na przestrzeni czasu rozumiany był w różnych koncepcjach filozoficznych i religijnych w sposób zupełnie odmienny. W XVI wieku nastąpiła radykalna zmiana poglądów na temat pracy pod wpływem Reformacji. Praca związana została wówczas imperatywem religijnym w znanej protestanckiej formule: módl się pracując. Oznaczało to konieczność wykonywania swojej pracy jak najlepiej jako wyraz wiary w Boga. Od tego czasu ukształtowało się pojęcie zawodu jako powołania, które trzeba wypełnić nie tylko dla drugiego człowieka, ale przede wszystkim na chwałę Boga. Kilka wieków później socjolog Max Weber poświęcił tym zagadnieniom studium dotyczące etyki protestanckiej i ducha kapitalizmu. W myśl weberowskiej koncepcji współczesny kapitalizm jest wynikiem ścisłego związku pomiędzy gospodarką i kulturowo-etyczną tradycją kościoła ewangelickiego. Z pewnością już w XVI wieku podkreślona została podmiotowość człowieka w procesie pracy. Dzisiaj zagadnienia etyczne dotyczące pracy koncentrują się głównie wokół problematyki człowieka jako podmiotu pracy. Istotna staje się motywacja wykonującego pracę.
Nie zapominając o wartości ludzkiej pracy należałoby dzisiaj poświęcić więcej czasu i uwagi służbie duszpasterskiej wśród pracodawców i pracobiorców. Być może pozwoli to dotrzeć do tych, których czas pracy nie pozwala im coraz częściej przyjść do kościoła i zwrócić się do Boga. Może warto przypomnieć sobie sens słów jednej z pieśni ewangelickich w czasach pracoholizmu i szalejącego bezrobocia:
© by ks. Cezary Królewicz